Ruiny cerkwi pw. Przemienienia Pańskiego w Berezce

Berezka to dziś niewielka wieś letniskowa, położona na Małej Obwodnicy Bieszczadzkiej pomiędzy Myczkowem a Średnią Wsią. Wzmiankowana już w XV w., powstała w dobrach rodu Balów, w okresie staropolskim rządziła się prawem wołoskim. Wg tradycji już w XV w. była tu drewniana cerkiew, odnotowano, że na jednej z belek widniała data 1444 r. Natomiast murowana cerkiew, której ruiny zachowały się do dziś, powstała w 1868 r. Odnowiono ją w 1920 r., ale po wojnie, po wysiedleniu mieszkańców, zaczęła popadać w ruinę, zwłaszcza, kiedy próby przejęcia świątyni przez kościół rzymskokatolicki zostały zablokowane przez władze. W latach 50. cerkiew straciła blachę z pokrycia dachu, zerwaną przez pracowników miejscowego PGR-u, co przyspieszyło dewastację.

Licząca w czasach budowy świątyni ok. 600 wiernych parafia mogła sobie pozwolić na okazałą, murowaną świątynię (w 1939 r. Berezkę zamieszkiwało zresztą już blisko 1100 osób). Zbudowano ją na planie krzyża, z nawą znacznie szerszą i wyższą od prezbiterium i babińca. Nawa posiada plan czworoboku o ściętych narożnikach, zbliżony do ośmioboku, z dwiema kaplicami po bokach, tworzącymi ramiona krzyża. Zwiedzając ruiny warto zwrócić uwagę na półkolisty łuk tęczowy i arkadę, prowadzącą z babińca do nawy, tworzące nastrojową amfiladę, wykorzystywaną w wielu fotografiach zabytku.

Obok świątyni stała dzwonnica, w której wisiały dwa dzwony – z 1671 i 1697 r.

Przy ruinach ustawiono tablicę z krótkim opisem cerkwi, kilkoma starymi zdjęciami oraz opisem wezwania cerkwi. Znajduje się tu również tablica pamiątkowa z 2005 r., pamięci parafian z Berezki, Woli Matiaszowej i Bereżnicy Niżnej, którzy cerkiew wybudowali.