Pomnik Kurierów Beskidzkich w Jasielu

Wędrując doliną górnej Jasiołki, którą kiedyś wypełniały zabudowania wsi Jasiel, napotkamy wspomniany już pomnik upamiętniający Kurierów Beskidzkich AK. Pomnik postawiono z inicjatywy oddziału PTTK w Brzozowie w 1981 r., podczas II Rajdu Szlakiem Kurierów Beskidzkich a odsłonięcia dokonał sam Jan Łożański, pseudonim „Orzeł” – jeden z najbardziej znanych kurierów Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej.

Trasa do Jasiela, której używali kurierzy, zainspirowała twórców szlaku “Jaga-Kora”, oznakowanego symbolem Polski Walczącej. Trasa “Jaga-Kora” stała się w zasadzie rekonstrukcją historycznego szlaku kurierskiego Komendy Głównej ZWZ-AK, funkcjonującego w latach 1940-1945. Z historycznego szlaku z Rymanowa (a dokładniej stacji kolejowej Rymanów we Wróbliku Szlacheckim) do Jasiela korzystali zresztą nie tylko kurierzy, ale także specjalni emisariusze czy przewodnicy przenoszący ważne dokumenty i informacje. Przechodzili nią także uciekinierzy przed hitlerowskim prześladowaniem czy wreszcie Ci, którzy chcieli walczyć w polskich oddziałach zbrojnych, formowanych na obczyźnie. Warto też wspomnieć, że w akcję zaangażowani byli także mieszkańcy pogranicza, niejednokrotnie udostępniający swoje domy jako punkty kontaktowe.

Trasę przez Jasiel wiodącą z Warszawy do Budapesztu aż 45 razy przemierzył wspomniany Jan Łożański, kilkakrotnie będąc więzionym przez Gestapo i Węgrów. „Orzeł” swoje wspomnienia opisał w książce „Kurierskim Szlakiem po Beskidzie Niskim”.