Cerkiew pw. Świętej Trójcy w Sanoku

Jednym z najcenniejszych zabytków Sanoka jest Sobór Prawosławny pw. Świętej Trójcy, do niedawna posiadający status archikatedry. Świątynia została wzniesiona w latach 1784-1789 jako siedziba greckokatolickiej parafii sanockiej i funkcję tę pełniła do 1947 r., by w 1956 r. trafić - wraz z wiernymi - pod zarząd Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

6 września 1983 r. utworzono prawosławną diecezję przemysko-nowosądecką z siedzibą w Sanoku, na czele której stanął ojciec Adam (Aleksander Dubec). W 1996 r. biskupa Adama podniesiono do godności arcybiskupiej, dzięki czemu cerkiew stała się świątynią archikatedralną. Natomiast po śmierci arcybiskupa Adama w 2016 r., nowy arcybiskup Pasjusz przeniósł siedzibę arcybiskupstwa do Gorlic.

Murowana świątynia, budowana w okresie “latynizacji” cerkwi, nie posiada czytelnego wyodrębnienia babińca, który wraz z nawą tworzy wspólną przestrzeń. Prezbiterium jest krótsze i węższe, kryje je odrębny dach o niższej względem nawy kalenicy. Nad nawą znajduje się ośmioboczna, baniasta wieżyczka z latarnią.

We wnętrzu uwagę zwraca kompletny ikonostas, datowany na II poł. XIX w., cenne są także późnobarokowe ołtarze boczne przy tęczy (kolejny przykład “latynizacji”) z pocz. XVIII w., pochodzące ze starszej, drewnianej świątyni. W lewym znajduje się ikona Przenajświętszej Bogurodzicy z 2. poł. XVII w., nazywana Matką Boską Sanocką, ujęta -  jako słynąca cudami - w rejestrze cudownych ikon prawosławia.

Interesująca polichromia, sygnowana J. Zetkowicz 1907, obejmuje zarówno motywy ornamentalne jak i przedstawienia figuralne - szczególnie warto zwrócić uwagę na scenę podniesienia Krzyża Świętego na sklepieniu nawy głównej, w którą wkomponowano postacie związane z dziejami Rusi Halickiej.

Obok cerkwi znajduje się murowana dzwonnica, konsekrowana w 1827 r. oraz kamienica zbudowana w latach 1905-1908, w której mieściła się kancelaria archidiecezjalna a która dziś jest siedzibą sanockiej parafii.