Franciszkanów do Sanoka sprowadził w 1377 r. książę Władysław Opolczyk, namiestnik Rusi z ramienia króla Ludwika Węgierskiego. Oddał on do dyspozycji zakonników drewniany kościół pw. Najświętszej Marii Panny, który wybudowano z jego inicjatywy za murami miejskimi w latach 1372-1376. Przy kościele szybko powstał klasztor, również drewniany.
W 1384 r. sanoccy franciszkanie uzyskali zgodę na przeniesienie się do centrum miasta, gdzie zbudowali klasztor i kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego - w narożniku rynku, a zarazem na wysokiej skarpie. Świątynia początkowo była także drewniana, z czasem - odbudowując ją po kolejnych pożarach miasta - zastąpiono ją w 1606 r. budynkiem murowanym, dzięki fundacji Piotra Bala, podkomorzego sanockiego. W XVIII w. powstał również murowany klasztor. Ostatnia, gruntowna przebudowa miała miejsce po pożarze z 1872 r. - do końca XIX w. odbudowano sklepienia i dach, przebudowano też wieżę.
Z czasów tej odbudowy pochodzi ołtarz główny, zbudowany w 1887 r. wg projektu przemyskiego artysty Ferdynanda Majerskiego, który zaprojektował także ambonę i chór.
W polu głównym nawiązującego do baroku ołtarza, znajduje się późnobarokowy krucyfiks, który już w XVII w. odbierał szczególny kult i posiadał liczne wota. Warte uwagi są z całą pewnością ołtarze boczne przy tęczy. W lewym znajduje się obraz Matki Bożej Pocieszenia przedstawiający Maryję adorującą śpiące Dzieciątko Jezus. Obie postacie ubrane są w barokową sukienkę, wykonaną około 1700 r., a przedstawienie datowane jest na połowę XVII w. W prawym ołtarzu znajduje się obraz św. Antoniego z Padwy z Dzieciątkiem, także datowany na wiek XVII.
Dekorację malarską wykonał sanocki artysta Władysław Lisowski, obejmuje ona także obie kaplice - św. Franciszka z Asyżu po lewej i św. Maksymiliana Kolbe po prawej, otwarte do nawy urzekającymi arkadami.
Świątynia znajduje się na Szlaku Maryjnym „Światło ze Wschodu”.
Miejsce znajduje się na szlakach
Krościenko, przejście gr. - Laborecký priesmyk
113 km
R63 Śladami Szwejka
105 km
Sanok PKP - Rakowa
23,2 km
8:15 h
Sanok, ul. 3 Maja - Trepcza
13,1 km
Szlak Ikon
14,6 km
5:15 h
Szlak Ikon
10,7 km
3:45 h
Szlak Wojaka Szwejka
42,7 km
13:45 h