Komańcza

Komańcza położona jest na pograniczu Bieszczadów i Beskidu Niskiego, w dolinie rzeki Osławicy oraz potoku Barbarka, który w czasach staropolskich zwany był Kumanieckim Potokiem lub rzeką Komańcza. Od niego pochodzi nazwa osady, pierwotnie zwanej Krzemienna a lokowanej w 1512 r. na prawie wołoskim. Zamieszkiwana była głównie przez Łemków, już w XVI w. miała swoją cerkiew, po zniszczeniu której ruska społeczność wybudowała na pocz. XIX w. nową świątynię - jej wierną replikę, którą można obejrzeć również dziś.

W listopadzie 1918 r. Komańcza stała się centrum tzw. Republiki Komańczańskiej, która zjednoczyła prawie 30 wsi pod hasłem ukraińskiej idei państwowej i połączenia z Zachodnioukraińską Republiką Ludową. To quasi państwo, na czele którego stanął jako prezydent Andrij Kyr z Komańczy, przetrwało do stycznia 1919 r., kiedy to zostało rozbite przez oddziały wojska polskiego.

W okresie międzywojennym Komańcza zaczęła rozwijać się jako letnisko. Zbudowano kilka drewnianych pensjonatów, z których do dzisiaj przetrwały dwa – Klasztor sióstr Nazaretanek oraz dawne schronisko PTTK. Licząca w 1939 r. ok. 1280 mieszkańców wieś została po wojnie objęta wysiedleniami, choć i tak pozostało tu ok. 270 osób, z tego 170 grekokatolików. Dziś liczy ok. 880 mieszkańców i jest ważnym ośrodkiem turystycznym.

Wśród największych atrakcji miejscowości trzeba wymienić wspomniany już klasztor Nazaretanek, cerkiew (dziś prawosławną), nowszą cerkiew greckokatolicką oraz prywatne muzeum haftów i strojów łemkowskich państwa Darii i Stefana Boiwków. Warto też odwiedzić “Kuźnię łemkowską” - galerię i kawiarnię w jednym oraz zbudowany tuż po wojnie drewniany kościół pw. św. Józefa.

Przez miejscowość przebiega czerwony Główny Szlak Beskidzki, szlak zielony do Moszczańca oraz żółto-czarny szlak rowerowy Śladami Dobrego Wojaka Szwejka.