Kościół pw. Wniebowstąpienia Pana Jezusa w Górzance

Górzanka to osada założona w XV w. w bieszczadzkich dobrach Balów. Najcenniejszym zabytkiem jej przeszłości jest piękna, drewniana cerkiew pw. św. Paraskewy, obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Wniebowstąpienia Pana Jezusa. Świątynia znajduje się na niewielkim wzgórzu, w otoczeniu starych dębów i lip, nieopodal drogi prowadzącej z Baligrodu do Wołkowyi.

Została wzniesiona w 1838 r. na miejscu wcześniejszej cerkwi jako kościół rzymskokatolicki, jednak niedługo po wybudowaniu świątynia została przejęta przez dominujących liczebnie grekokatolików. Jeszcze w XIX w. przy świątyni wzniesiono murowaną, arkadową dzwonnicę. Po wysiedleniach cerkiew stała opuszczona, jednakże w 1956 r. przekazano ją parafii w Wołkowyi jako kościół filialny, w 1969 r. powstała tu samodzielna parafia.

Świątynia jest wyraźnie trójdzielna, z kwadratowym prezbiterium, prostokątną, szerszą nawą oraz węższym i niższym babińcem, wzniesionym w konstrukcji słupowej, nad którym umieszczono wieżyczkę z niedużą makowicą. Najpewniej babiniec, sprawiający wrażenie “doklejonego” do cerkwi, został dostawiony w czasie remontu świątyni w 1912 r.

Prawdziwym skarbem cerkwi w Górzance jest ikonostas. Pierwotny został wykonany prawdopodobnie jeszcze w I poł. XVIII w. dla starszej cerkwi z 1718 r. Był zupełnie unikatowy, składał się bowiem z postaci płaskorzeźbionych i polichromowanych, co nie było zgodne z kanonem. Ponoć dlatego w 1912 r., w którym to roku dokonano rozbudowy cerkwi i w którym powstała polichromia pędzla Włodzimierza Pawlikowskiego, wykonano nowy ikonostas, ze starego zostawiając jedynie Grupę Pasyjną.

Nowy ikonastas zdemontowano w 1969 r. i złożono na strychu, jednakże w latach 2004-2012, dzięki ówczesnemu proboszczowi, ks. Piotrowi Bartnikowi, zarazem praktykującemu przewodnikowi beskidzkiemu, wykonano kompleksową konserwację zespołu ikon z obu ikonostasów, rekonstruując ten starszy, płaskorzeźbiony. Wedle miejscowej tradycji został on wyrzeźbiony przez miejscowego artystę z jednego pnia lipy, zaś twarze apostołów miały nawiązywać do dawnych mieszkańców Górzanki.

W świątyni można także zobaczyć wyposażenie z cerkwi i kościoła z Wołkowyi, które zostały zniszczone, kiedy wieś była zalewana wodami Jeziora Solińskiego.