Cmentarz żydowski w Lesku

Cmentarz żydowski w Lesku, malowniczo rozłożony na zadrzewionym wzgórzu, na wschód od historycznego centrum miasta, uważany jest za jedną z najcenniejszych nekropolii w Polsce. Istniał już w I połowie XVI w. - najstarszy odnotowany tu pochówek pochodzi z 1548 r., upamiętnia Eliezera, syna Meszulama, zmarłego 9 tiszri 5309 r., czyli 11 września 1548 r. Pierwsze informacje w źródłach pisanych dotyczą XVII wieku, kiedy to nekropolia była powiększana, zresztą nie po raz ostatni.

Dziś zajmuje ponad 3 ha powierzchni, na której zachowało się ponad 2000 macew, z czego ok. 120 datowanych jest na II połowę XVI w. i pierwsze dziesięciolecia XVII w. Znajdują się one na zboczu wzgórza, różniąc się wyraźnie od młodszych macew. Wykonano je w formie prostokątnych płyt z miejscowego piaskowca, pozbawionych zdobień, poza inskrypcjami o prostej, archaicznej czcionce. W młodszej części, położonej wyżej, odnajdziemy już nagrobki bogato zdobione dekoracjami o charakterze symbolicznym, takimi jak korona, zwoje tory, świecznik, ptaki, jelenie, dzbany, lwy i inne. Najwięcej, bo ok. 1400 macew pochodzi z XIX w.

Podczas II wojny światowej cmentarz był miejscem egzekucji żydowskich mieszkańców Leska, Niemcy rozstrzelali tu m.in. starców i chorych, pozostałych w mieście po likwidacji getta a także osób ukrywających się w pobliskich lasach. W 1996 r. ustawiono na kirkucie obelisk upamiętniający ofiary Holokaustu.

Obok nekropolii przechodzi zielony szlak do Zwierzynia.